Bệnh liên cầu khuẩn lợn do Streptococcus suis (S.suis) gây nên, bệnh xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới và gây tổn thất lớn về kinh tế. Bệnh liên cầu lợn cũng có thể lây cho người. Chính vì vậy nó được xếp vào nhóm các bệnh chung của người và động vật.

1. Biểu hiện của bệnh Liên cầu lợn

Bệnh Liên cầu lợn có thời gian ủ bệnh ngắn, chỉ từ vài giờ đến 3 ngày.

Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), người mắc bệnh có các biểu hiện lâm sàng như: Sốt cao, đau đầu, buồn nôn, nôn, ù tai, điếc, cứng gáy, đau mỏi khắp người, rối loạn tri giác… xuất huyết đa dạng ở một số nơi trên cơ thể, đôi khi gây hoại tử.

- Một số trường hợp xuất hiện các triệu chứng nhiễm khuẩn, nhiễm độc tiêu hoá: sốt, đi cầu nhiều lần, phân lỏng, cơ thể lạnh, run... trước khi có biểu hiệu của viêm màng não.

- Nếu không được phát hiện chữa trị kịp thời người bệnh sẽ nặng hơn kèm các biểu hiện: Sốc nhiễm độc, trụy mạch, cơ thể lạnh, tụt huyết áp, nhiễm khuẩn huyết cấp tính, rối loạn đông máu nặng, suy hô hấp, suy đa phủ tạng…. hôn mê và tử vong.

Đối với những bệnh nhân hồi phục, bệnh vẫn có thể để lại những di chứng nặng nề như bị ù tai, giảm thính lực, điếc hoàn toàn.

2. Đường lây truyền

- Lợn mang vi khuẩn là nguồn lây nhiễm chính.

Người bị nhiễm Liên cầu lợn thường do tiếp xúc trực tiếp (chăn nuôi, giết mổ, vận chuyển) hoặc sử dụng các sản phẩm từ lợn như tiết canh, thịt, phủ tạng của lợn ốm, chết, lợn mang vi khuẩn chưa được nấu chín. Vi khuẩn Streptococcus suis (S.suis) xâm nhập qua các vùng tổn thương hở trên da hoặc niêm mạc, khu trú và phát triển tại chỗ, qua hạch bạch huyết vào máu và gây bệnh cho nhiều cơ quan, phủ tạng. S.suis có thể tồn tại lâu trong phân, nước, rác. Như vậy, môi trường đóng vai trò quan trọng trong quá trình truyền bệnh của vi khuẩn. S.suis dễ bị tiêu diệt bởi các chất sát khuẩn và tẩy rửa, có thể điều trị hiệu quả bằng kháng sinh.

Cho tới nay chưa ghi nhận sự lây truyền từ người sang người.

3. Biện pháp phòng bệnh

Tuyên truyền trên các phương tiện thông tin truyền thông để người dân biết và chủ động phòng tránh bệnh liên cầu lợn:

+ Nên chọn mua thịt lợn đã qua kiểm định của cơ quan thú y.

+ Tránh mua thịt lợn có màu đỏ khác thường, xuất huyết hoặc phù nề.

+ Nấu chín thịt lợn là điều rất quan trọng (Tổ chức Y tế Thế giới - WHO khuyến cáo trên 70 độ C). Không ăn lợn chết, không ăn các món ăn tái, tiết canh lợn, đặc biệt là tiết canh lợn trong thời gian có dịch.

+ Những người có vết thương hở phải đeo găng tay khi tiếp xúc với thịt lợn tái hoặc sống.

+ Phải giữ các dụng cụ chế biến ở nơi sạch sẽ, rửa sạch tay và các dụng cụ chế biến sau khi tiếp xúc, chế biến thịt lợn. Dùng riêng các dụng cụ chế biến thịt sống và thịt chín.

 Khi nhận thấy có dịch liên cầu khuẩn, xảy ra thì phải xử lý đúng như xử lý một ổ dịch truyền nhiễm:

+ Tăng cường giám sát phát hiện các trường hợp bị bệnh nghi nhiễm liên cầu lợn ở người, nên đưa ngay đến bệnh viện để tổ chức cứu chữa kịp thời. Đặc biệt chú ý giám sát những đối tượng có tiếp xúc gần với lợn bị bệnh như người chăn nuôi, giết mổ và buôn bán lợn.

+ Nghiêm cấm hoàn toàn việc di chuyển và giết mổ lợn bị mắc bệnh, lợn bệnh, lợn chết phải được tiêu huỷ đúng cách.

+ Lợn ốm, chết phải chôn, đổ thuốc sát khuẩn và tiêu huỷ. Chuồng trại và môi trường chăn nuôi phải phun thuốc sát khuẩn, khử khuẩn. Để trống chuồng 2 tuần mới nuôi lợn trở lại. 

Kiểm dịch y tế biên giới: Thực hiện nghiêm ngặt công tác kiểm dịch quốc tế khi xuất, nhập lợn qua biên giới để không đưa mầm bệnh từ nước ngoài vào và ngược lại.

Để đảm bảo giữ gìn sức khỏe cho người dân, Trạm y tế khuyến cáo người dân cần tăng cường các biện pháp phòng tránh bệnh liên cầu lợn:

1- Người dân chủ động áp dụng các biện pháp phòng chống bệnh liên cầu lợn, tập trung vào nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao như người chăn nuôi, vận chuyển, giết mổ lợn, bán thịt lợn tươi, sống và những người nội trợ trực tiếp chế biến sản phẩm tươi, sống từ lợn.

2- Thực hiện vệ sinh ăn uống, không ăn thịt hoặc phủ tạng lợn chưa nấu kĩ; không ăn tiết canh lợn và các loại thịt, sản phẩm tái, thịt lợn sống được chế biến từ lợn không đảm bảo an toàn thực phẩm. Người tiêu dùng chỉ nên mua thịt lợn đã được cơ quan thú y kiểm dịch.

3- Sử dụng các phương tiện phòng hộ như găng tay, ủng, kính bảo vệ mắt; rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi chăm sóc, giết mổ, chế biến thịt lợn, đặc biệt khi phải xử lý lợn mắc bệnh hoặc lợn chết. Không giết mổ hay tiêu thụ lợn mắc bệnh, lợn chết, không xử lý thịt lợn sống bằng tay trần, nhất là khi có vết thương ở tay. Rửa tay sạch, dụng cụ sau khi chế biến thịt lợn sống.

4- Người khi có các biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh như sốt cao đột ngột sau khi tiếp xúc với lợn (nhất là lợn ốm hoặc chết) hoặc ăn sản phẩm từ lợn không đảm bảo vệ sinh, xuất hiện các bất thường ở da… cần phải đến khám ngay tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán, điều trị và xử lý kịp thời.

5- Thực hiện tốt vệ sinh thú y, vệ sinh khu vực giết, mổ, buôn bán lợn, đặc biệt là các chợ đầu mối, chợ khu vực, các cơ sở giết mổ lợn tập trung; đảm bảo môi trường khu vực chăn nuôi lợn và các loại gia súc sạch sẽ, thoáng khí, ủ phân để diệt mầm bệnh; không mua bán, vận chuyển lợn nhiễm bệnh từ các khu vực có lưu hành bệnh tới khu vực khác. Trong bất cứ trường hợp tiếp xúc với lợn ốm, chăm sóc, nuôi hoặc giết mổ, tiêu hủy phải có phương tiện bảo hộ. 

6. Vi khuẩn Streptococcus suis có thể phát triển và gây bệnh cho lợn tại các ổ dịch lợn tai xanh, do đó người dân cần báo cho cơ quan thú y ngay khi phát hiện tình trạng lợn ốm, lợn chết, lợn sẩy thai bất thường để xác định nguồn bệnh và có biện pháp xử lý tiêu hủy đúng quy định của ngành thú y./.

Trần Văn Huấn – Trưởng trạm y tế